غنیمت شمردن اوقات طاعات و عبادات و خوبیها
غنیمت شمردن اوقات طاعات و عبادات و خوبیها
خطبة الجمعة لوزراة الأوقاف مسموعة باللغة الفارسية : اغتنام مواسم الطاعات والخيرات خطبة الجمعة القادمة غرة ذي الحجة ، 2 أغسطس 2019 م ، غرة ذي الحجة 1440 هـ
ستایش مخصوص ذات خدایی که پروردگار جهانیان است، همان ذاتی که در قرآن کریم می فرماید:
﴿۞وَسَارِعُوٓاْ إِلَىٰ مَغۡفِرَةٖ مِّن رَّبِّكُمۡ وَجَنَّةٍ عَرۡضُهَا ٱلسَّمَٰوَٰتُ وَٱلۡأَرۡضُ أُعِدَّتۡ لِلۡمُتَّقِينَ ٱلَّذِينَ يُنفِقُونَ فِي ٱلسَّرَّآءِ وَٱلضَّرَّآءِ وَٱلۡكَٰظِمِينَ ٱلۡغَيۡظَ وَٱلۡعَافِينَ عَنِ ٱلنَّاسِۗ وَٱللَّهُ يُحِبُّ ٱلۡمُحۡسِنِينَ﴾ ترجمه: «و به سوی آمرزش پروردگارتان، و بهشتی که پهنای آن (به قدر) آسمان‌ها و زمین است، (و) برای پرهیزگاران آماده شده‌است، بشتابید آن کسانی‌که در توانگری و تنگدستی انفاق می‌کنند، و خشم خود را فرو می‌برند، و از مردم در می‌گذرند، و الله نیکوکاران را دوست می‌دارد»، و گواهی می دهم که نیست معبود برحق جز الله واحد و لاشریک، و گواهی می دهم که سردار و پیامبرما حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه وسلم بنده و فرستاده خداست، اللَّهُمَّ صَلِّ وسلِّمْ وبارِكْ علَيهِ وعلَى آلِهِ وصحبِهِ ، ومَنْ تَبِعَهُمْ بإحسانٍ إلَى يومِ الدِّينِ.
أما بعد!
همانا خداوند متعال بخاطر ترغیب و تشویق بندگان خود به دوام کارهای خوب و کسب ثواب و نزدیکی او تعالی, از روزهای سال اوقاتی را اختصاص داده که درآن حسنات و کارهای نیک بندگان چند چند می شود، و خوبی ها افزایش میابد، و درجات بندگان در آن بلند می رود، و شخص عاقل کسی است که این اوقات را فرصت نیک گرفته نیت خود را به درگاه خداوند متعال خالص می سازد، و دراین اوقات اعمال نیک انجام می دهد، و به درگاه پروردگار خود رو می آورد، و خود را در معرض نفحات رحمت ومهربانی او قرار می دهد، چنانچه پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:
«بی گمان پروردگار شما در روزهای سال اوقات مخصوصی دارد که در آنها رحمتها و مهربانیهای خویش را می وزد، پس خود را در معرض وزش رحمت او قرار دهید، شاید یکی از شما را وزشی برسد سپس بعد از آن هچگاه بدبخت نمی شوید».
بدون تردید ما دراین روزها در اوقات با برکتی قرار داریم که اجر عبادت در آن خیلی بزرگ و عالی است، زیرا خداوند متعال اجر و پاداش عبادت در این روزها را نسبت به دیگر اوقات خیلی بزرگ گردانده است، چون این روزها روزهای شریف و اوقات بزرگی است که خداوند متعال قدر آنرا بلند برده است، و پیامبر صلی الله علیه وسلم نیز فضل و منزلت آنرا بیان نموده است. از جمله فضیلت این روزها:
خداوند متعال در قرآن کریم به این اوقات سوگند یاد نموده است، چنانچه می فرماید:
﴿وَٱلۡفَجۡرِ وَلَيَالٍ عَشۡرٖ وَٱلشَّفۡعِ وَٱلۡوَتۡرِ﴾ ترجمه: «سوگند به صبح و به شب‌های ده‌گانه (ذیحجه) و به زوج و فرد»، جمهور مفسران قرآن کریم برآنند که منظور از شب‌های ده گانه, ده روز نخست ذی الحجه است، و خداوند بزرگ جز به اشیای بزرگ سوگند یاد نمی کند، پس سوگند به این اوقات عزت و کرامت و جایگاه آنرا بلند می برد، و منزلت و فضیلت و برتری و اهمیت آنرا بیان می نماید.
و از آنجمله: این روزها محبوبترین روزها نزد خداوند متعال است، پس عمل نیک در آن نیز محبوب درگاه خداوند می باشد، و این روزها موسم فایده، راه نجات و صحنه مسابقه برای کار نیک است، چنانچه پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید: «عمل نیک در هیچ روزی به اندازه این روزها نزد خداوند محبوبتر نیست»، منظور از این روزها ده روز ذی الحجه است، اصحاب گفتند:
ای رسول خدا! حتی جهاد در راه خدا؟ فرمود: «و نه جهاد در راه خدا، مگر کسی که با جان و مال خود در راه خدا برآید و هیچ چیزی از آنرا دوباره نیاورد»، بنابرین برهر مسلمان واجب است تا این فضل بزرگ و پاداش عظیم را غنیمت بشمارد و تلاش نماید تا با انجام طاعات و عبادات زیاد بیشتر به خداوند متعال نزدیک گردد.
ومحبوب ترین عملی را که انسان برای تقرب به خداوند در این روزها انجام می دهد حج بیت الله شریف می باشد برای کسانی که توانایی آنرا داشته باشد، خداوند متعال می فرماید:
﴿ٱلۡحَجُّ أَشۡهُرٞ مَّعۡلُومَٰتٞۚ فَمَن فَرَضَ فِيهِنَّ ٱلۡحَجَّ فَلَا رَفَثَ وَلَا فُسُوقَ وَلَا جِدَالَ فِي ٱلۡحَجِّۗ وَمَا تَفۡعَلُواْ مِنۡ خَيۡرٖ يَعۡلَمۡهُ ٱللَّهُۗ وَتَزَوَّدُواْ فَإِنَّ خَيۡرَ ٱلزَّادِ ٱلتَّقۡوَىٰۖ وَٱتَّقُونِ يَٰٓأُوْلِي ٱلۡأَلۡبَٰبِ﴾ «حج در ماه‌های معلوم و معینی است، پس کسی‌که در این ماه‌ها حج را (بر خود) فرض گرداند (باید بداند که) در حج آمیزش جنسی و گناه و جدال (روا) نیست، و آنچه از کارهای نیک انجام دهید؛ الله آن را می‌داند، و توشه بر گیرید؛ که بهترین توشه پرهیزگاری است، و ای خردمندان، از من بپرهیزید (بترسید)»، و حج رکن پنجم از ارکان اسلام است، با انجام حج موضوع تمام می شود و گناهان بخشیده می شود، و برای انسان تولد جدید نوشته می شود، طوری که پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:
«کسی که بدون رفث و فسوق حج نماید چنان از گناه پاک می شود که نو از مادر تولد شده است».
و حج بزرگترین مناسب برای آموختن فضایل اخلاقی می باشد، چون مسلمان در آن بر تقوی و سیطره بر غرایز نفسی و شهوات تربیه می شود، و با نیکیها و مکارم اخلاق مانند فدا کاری، دوری از انتقام جویی، استغنا و پاک دامنی از سوال و گداگری, آراسته می شود، همچنین مسلمان در مناسک حج دقت در گفتار و کردار و التزام بر مسئولیتها را می آموزد، پس بر حجاج واجب است تا خود را عملا با چنان ارزشها و اخلاقی آراسته بسازد که اسلام به آن دستور داده است؛ تا که حاجی از مدرسه حج چنان فارغ التحصیل شود که مضامین اخلاقی و سلوکی او متحقق گردد.
همچنین ما تأکید می کنیم که عبادت حج پیام صلح برای همه جهانیان است، پس حج سراپا صلح، امنیت و آرامش است، زیرا حاجیان جنگ، دشمنی، و اختلاف نمی کنند، حتی شکاری را به قتل نمی رسانند، خداوند متعال می فرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ لَا تَقۡتُلُواْ ٱلصَّيۡدَ وَأَنتُمۡ حُرُمٞۚ وَمَن قَتَلَهُۥ مِنكُم مُّتَعَمِّدٗا فَجَزَآءٞ مِّثۡلُ مَا قَتَلَ مِنَ ٱلنَّعَمِ يَحۡكُمُ بِهِۦ ذَوَا عَدۡلٖ مِّنكُمۡ﴾
«ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! در حال احرام شکار را نکشید، و هر کس از شما به عمد آن را بکشد؛ باید کفاره‌ای همانند آن از چهارپایان بدهد (بشرطی) که دو نفر عادل از شما (برابر بودن) آن را تصدیق کنند»، و صلح تنها برای انسانها و حیوانات خلاصه نمی شود؛ بلکه به نباتات و گیاهان نیز امتداد میابد، پس حجاج مأمور هستند حتی به گیاهان نیز آسیبی نرسانند، چون پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:
«به راستی خداوند متعال این سرزمین را احترام داده است، پس نباید گیاه آن قطع کرده شود، و نباید شکار آن فرار داده شود، و نباید یافت شدهء آن را جز کسی که می شناسد بگیرد»، بدون تردید در این امر تمرین و تدریب مسلمان است براینکه باید پس از برگشت او از حج از شرارت و اذیت او بشر، درخت و سنگ در امان باشد، پیامبر صلی الله علیه وسلم به خبر داده است که مسلمان واقعی کسی است که دیگران –یعنی همه مردم- از شر زبان و دست او در امان باشد، چنانچه در خطبه وداع فرمود:
«آیا مؤمن واقعی را به شما معرفی نکنم؟ (گفتند بله معرفی کن، فرمود)
مؤمن واقعی کسی است که مال و جان دیگران از شر او در امان باشد، و مسلمان واقعی کسی است که مردم از شر زبان و دست او در امان باشد، و مجاهد کسی است که در راه طاعت و عبادت خداوند با نفس خود جهاد کند، و مهاجر کسی است که از اشتباهات و گناهان خود هجرت کند».
و برخی از اعمال نیکی که باید انسان در این روزهای مبارک با او به درگاه خداوند نزدیک شود, روزه گرفتن است، زیرا روزه از جمله بهترین عبادات و بزرگترین تقرب به خداوند است، خداوند متعال روزه را به خود نسبت داده است چون شأن و منزلت آن خیلی بزرگ و بلند است، طوری که خداوند در حدیث قدسی می فرماید: «همه اعمال فرزند آدم از خودش است مگر روزه، که آن از من است و من پاداش آنرا می دهم»، و پیامبر صلی الله علیه وسلم در حدیثی می فرماید:
«کسی که یک روز را در راه خدا روزه بگیرد خداوند روی او را از آتش دوزخ هفتاد سال دور می سازد»، بنابرین مستحب است تا شخص مسلمان از نه روز ذی الحجه چند روی که می تواند روزه بگیرد، چون روزه گرفتن در آن از محبوب ترین اعمال نزد خداوند می باشد، به ویژه روزهء روز عرفه به غیر حجاج، پیامبر صلی الله علیه وسلم از میان ده روز روز عرفه را خاص نموده چون: «روزهء روز عرفه کفارهء گناه یک سال قبل و یک سال بعد آن است».
و روز عرفه یکی از روزهای مخصوص خداوند است که در آن مهربانی و بخشش خداوند و آزادی از آتش دوزخ تجلی می کند، پس آن روزی است که در آن دعا پذیرفته می شود، و خداوند متعال در آن بر اهالی زمین و آسمان افتخار می کند، پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:
«در هیچ روزی خداوند به اندازه روز عرفه بندگان خود را از آتش دوزخ آزاد نمی کند، و خداوند نزدیک می شود و سپس بر فرشتگان افتخار می کند»، و آن روزی است که خداوند در آن دین را کامل ساخته، و نعمت خود را تکمیل کرده است، روزی مرد یهودی به حضرت عمر بن خطاب رضی الله عنه گفت:
ای امیر مؤمنان! یک آیتی در کتاب شما وجود دارد و شما آنرا تلاوت می کنید، اگر بر ما –گروه یهود- نازل می شد حتما روز نزول آن را همیشه جشن می گرفتیم، حضرت عمر گفت: کدام آیت؟ یهودی گفت آیت: ﴿ٱلۡيَوۡمَ أَكۡمَلۡتُ لَكُمۡ دِينَكُمۡ وَأَتۡمَمۡتُ عَلَيۡكُمۡ نِعۡمَتِي وَرَضِيتُ لَكُمُ ٱلۡإِسۡلَٰمَ دِينٗاۚ﴾ «امروز دین شما را کامل کردم و نعمت خود را بر شما تمام نمودم، و اسلام را (بعنوان) دین برای شما بر گزیدم»، عمر رضی الله عنه گفت: «این روز را می شناسیم، همچنین مکانی که این آیت نازل شده را نیز می شناسیم، این آیت در روز جمعه در حالی که پیامبر صلی الله علیه وسلم به عرفات ایستاد بود بر او نازل گردید».
همچنین بر مسلمان واجب است تا در این روزها ذکر و یاد خداوند متعال را زیاد بگوید، چون ذکر خداوند قلبها را زنده می سازد، و با آن اطمینان و آرامش قلبی حاصل می شود، چون خداوند متعال می فرماید:
﴿ٱلَّذِينَ ءَامَنُواْ وَتَطۡمَئِنُّ قُلُوبُهُم بِذِكۡرِ ٱللَّهِۗ أَلَا بِذِكۡرِ ٱللَّهِ تَطۡمَئِنُّ ٱلۡقُلُوبُ﴾ «(همانا) کسانی‌که ایمان آوردند، و دل‌های شان به یاد الله آرام می‌گیرد، آگاه باشید! (تنها) با یاد الله دل‌ها آرام می‌گیرند»، پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:
«هیچ روزی نزد خداوند بزرگتر و محبوبتر از عمل نیک انجام دادن در این ده روز نیست، پس در این روزها تکبیر و تهلیل و تحمید را زیاد بگویید»، و حضرت عمر رضی الله عنه در قبهء خود به منی تکبیر می گفت و اهل مسجد می شنیدند و با او تکبیر می گفتند، و اهل بازار نیز تکبیر می گفتند به سرحدی که منی از صدای تکبیر به لرزه می آمد»، و حضرت ابن عمر رضی الله عنهما در این روزها در منی و بر فراش خود و در مجلس و رفتار خود تکبیر می گفت، بنابرین بر مسلمان مستحب است تا در این روزها به صدای بلند تکبیر بگوید تا باشد که عظمت بزرگی خداوند متعال را اعلان نموده باشد، پیامبر صلی الله علیه وسلم می فرماید:
«آیا شما را از بهترین اعمال تان و با خبر نسازم تا درجات تان با آن بلند برود و نزد پروردگار تان پاک و مقدس باشد، و برای شما از بخشش طلا و نقره بهتر باشد، و برای شما بهتر از آن باشد که با دشمن تان مبارزه کنید پس شما گردن آنان را بزنید و آنها گردن شما را؟ گفتند: بله، فرمود: ذکر و یاد خداوند متعال»، و از معاذ بن جبل رضی الله عنه روایت است: هیچ عمل بنی آدم نمی تواند به اندازه یاد و ذکر خداوند او را از عذاب خدا نجات بدهد.
أقولُ قولِي هذَا ، وأستغفرُ اللهَ لِي ولكُمْ
ستایش مخصوص ذات خدایی که پروردگار جهانیان است، و گواهی می دهم که نیست معبود برحق جز الله واحد و لاشریک، و گواهی می دهم که سردار و پیامبر ما حضرت محمد مصطفی صلی الله علیه وسلم بنده و فرستاده خدا است، اللهُمَّ صَلّ وسلمْ وَبارك عليهِ ، وَعلى آلهِ وصحبهِ أجمعينَ.
برادران مسلمان!
برخی از اعمال نیک و بزرگی که انسان در این روزها با آن به درگاه خداوند متعال نزدیک می شود: قربانی کردن است، پس این امر یکی از شعایر خداوند متعال و نشانه ملت ابراهیمی و دلیل بر سنت محمدی است، چون خداوند متعال می فرماید:﴿ذَٰلِكَۖ وَمَن يُعَظِّمۡ شَعَٰٓئِرَ ٱللَّهِ فَإِنَّهَا مِن تَقۡوَى ٱلۡقُلُوبِ﴾ «(حکم) این است، و کسی‌که شعائر الهی را بزرگ دارد، پس بی‌گمان این (کار) از پرهیزگاری دل‌هاست»، زمانی که پیامبر صلی الله علیه وسلم پرسیده شد: این قربانی ها چیست؟ فرمود: «سنت پدر شما حضرت ابراهیم است»، و در حدیث دیگری فرمود: «هیچ عمل انسان در روز عید نزد خداوند بهتر از ریزاندن خون نیست».
و قربانی کردن یکی از صور تضامن اجتماعی است که با آن محبت و مهربانی و روابط میان افراد جامعه متحقق می گردد، و زمانی که پیامبر صلی الله علیه وسلم میان مردم گرسنگی و فقر را دید برای شان گفت:
«کسی که از میان شما قربانی نموده باشد نباید گوشت آن تا روز سوم در خانه اش باقی بماند»، و زمانی که سال بعدی رسید، گفتند: ای رسول خدا! آیا همچون سال گذشته نماییم؟ فرمود: «بخورید، به دیگران بخورانید، و ذخیره نمایید، چون سال گذشته مردم نیازمند بودند، خواسته بودم تا شما با آنها کمک نمایید»، پس وقتی رفاه و گشایش و ثروتمندی بوده باشد به این فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم عمل می شود: «بخورید و صدقه نمایید و ذخیره کنید»، ولی اگر در میان مردم نیازمندی و فقر بوده باشد به این فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم عمل صورت می گیرد: «کسی از شما که قربانی نموده نباید تا روز سوم در خانه اش گوشت آن باقی بماند».
باید گفت همانطوری که قربانی با ذبح صورت می گیرد همچنین با خریدن چک نیز متحقق می شود، بدون شک این کار فایده قربانی را بیشتر می سازد، به ویژه برای کسانی که ابزار توزیع درست آنرا نداشته باشد، و از طریق چکها به مستحقین واقعی آن می رسد، و در نتیجه فایده و ثواب قربانی را بیشتر و بزرگتری می سازد، همچنین در رسیدن خیر به مستحقین آن به صورت عزتمندانه و شرافتمندانه کمک می کند، و چقدر زیبا می شود اگر انسان توانمند میان موضوع ذبح قربانی با خرید چک جمع نماید تا هم بر اهل و خانواده خود کمک کند و هم با نیازمندان.
همچنین مناسب است تا مسلمان انواع خیر و خوبی زیادی انجام بدهد که نفع آن به همه می رسد مانند صدقات و خیرات تا بر قلب فقرا و نیازمندان خوشی و سعادت داخل نماید، خداوند متعال بندگان خود را بر انفاق و صدقات تشویق نموده است طوری که می فرماید:
﴿يَٰٓأَيُّهَا ٱلَّذِينَ ءَامَنُوٓاْ أَنفِقُواْ مِمَّا رَزَقۡنَٰكُم مِّن قَبۡلِ أَن يَأۡتِيَ يَوۡمٞ لَّا بَيۡعٞ فِيهِ وَلَا خُلَّةٞ وَلَا شَفَٰعَةٞۗ وَٱلۡكَٰفِرُونَ هُمُ ٱلظَّٰلِمُونَ﴾ «ای کسانی‌که ایمان آورده‌اید! از آنچه به شما روزی داده‌ایم؛ انفاق کنید پیش از آنکه روزی فرا رسد که در آن نه خرید و فروش است و نه دوستی و نه شفاعتی، و کافران خود ستمکارانند»، و در حدیث شریف وارد است: «هیچ مالی با پرداختن صدقه کم نمی شود».
پس ما چقدر نیازمند همبستگی و مهربانی و احساس همدیگر هستیم، تا باشد به این فرموده پیامبر صلی الله علیه وسلم چنگ بزنیم: «مسلمان برادر مسلمان است؛ به حق او ظلم نمی کند، او را به دشمن واگزار نمی کند، و کسی که نیاز برادر خود را برآورده بسازد خداوند نیاز او را برآورده می سازد، کسی که مشکلات مسلمان را رفع نماید خداوند مشکلات روز قیامت او را رفع و دفع می نماید، و کسی که عیب و گناه مسلمان را بپوشاند خداوند عیب و گناه او را در روز قیامت می پوشاند». و در حدیث دیگری می فرماید:
«بر هر مسلمان صدقه واجب است، گفتند: ای نبی خدا! اگر کسی چیزی پیدا نکند چه؟ فرمود: به دست خود کار کند و خود نفع گیرد و به دیگران صدقه نماید، گفتند: اگر پیدا نکرد چه؟ فرمود: شخص نیازمند را کمک کند، گفتند: اگر درنیافت؟ فرمود: پس کار نیک انجام بدهد، و از شرارت و بدی بپرهیزد، این کار برایش صدقه است».
اللهم أعنا على ذكرك ، وشكرك ، وحسن عبادتك
خدایا ما را بر ذکر، شکر و عبادت نیکت یاری کن.
_____________________________
للإطلاع علي قسم خطبة الجمعة باللغات
للإطلاع ومتابعة قسم خطبة الأسبوع
للمزيد عن أسئلة امتحانات وزارة الأوقاف
